تأثیر سطوح مختلف آبیاری و زمان برداشت بر برخی خصوصیات زراعی و میزان اسانس گیاه دارویی زنیان (Carum copticum L.)
Authors
Abstract:
مقدمه زنیان (Carum copticum L.) گیاهی یکساله متعلق به تیره چتریان است (Majnoon Hosseini and Davazdah Emami, 2007). بذر زنیان دارای اسانس حاوی تیمول، ترکیبات سیمن، آلفا پینن، بتاپینن، گاما ترپینن، میرسن و لیمونن میباشد (Majnoon Hosseini and Davazdah Emami, 2007; Khajeh et al., 2004). زمان بندی و برنامه ریزی آبیاری بر اساس مراحل رشد و نمو گیاهان و یا بر اساس کاهش میزان آب قابل دسترس گیاهان صورت میگیرد تا از این طریق آب لازم به صورت دقیق و به موقع به محصول زراعی رسانده شود. این تکنیکها در راستای حفاظت، افزایش بهره وری و پایداری آب کشاورزی میباشد. تنش آب به طور قابل ملاحظه ای رشد، متابولیسم، فتوسنتز و عملکرد گیاهان را کاهش میدهد، اما در برخی از گیاهان دارویی کمبود آب مواد موثره را از قبیل اسانسها افزایش میدهد. حیدری و همکاران (Heidari et al., 2012) طی تحقیقی در گیاه آنیسون نشان دادند که عملکرد دانه و عملکرد اسانس تحت تأثیر تنش خشکی و زمانهای برداشت قرار گرفت. رضائی چیانه (Rezaei-Chiyaneh, 2011) گزارش کرد که با افزایش فاصله آبیاری تعداد چتر در گیاه، تعداد دانه در هر چتر، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد اسانس در گیاه رازیانه بهطور معنیداری کاهش یافت، اما تنش خشکی باعث افزایش تولید اسانس دانه شد. با وجودی که در مورد اثر تنش آبی برمحصولات زراعی تحقیقات وسیع و جامعی انجام گرفته، اما رفتار گیاهان دارویی در چنین شرایطی به خوبی مطالعه نشده است. این تحقیق با هدف بررسی نحوه واکنش گیاه دارویی زنیان در طول دوره رسیدگی دانه به کمبود آب اجرا گردید تا ضمن تعیین سطح آبیاری مطلوب، تأثیر تیمارهای متفاوت آبیاری و زمان برداشت بر خصوصیات زراعی و تغییرات کمی اسانس در دانه زنیان تعیین گردد. مواد و روشها آزمایشی در سال زراعی 1390-1389 در مزرعهای واقع در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده با طول جغرافیایی ْ45 و َ24 و عرض جغرافیایی ْ36 و َ57 و ارتفاع 1328 متر از سطح آبهای آزاد اجرا شد. میانگینهای متوسط دما و بارندگی سالیانه در طی یک دوره دهساله به ترتیب برابر 12/40 درجه سانتیگراد و 323 میلیمتر گزارش شده است. بافت خاک مزرعه از نوع رس-سیلتی است. آزمایش بهصورت کرتهای خردشده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش پنج تیمار آبیارﻯ بر اساس میزان تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (آبیاری بعد از 6٠، 90، 120، 150 و ١8٠ میلیمتر تبخیر) در کرتهاﻯ اصلی و سه زمان برداشت (شیری، خمیری و رسیدگی کامل دانهها) در کرتهاﻯ فرعی قرار گرفتند. بذور در عمق سه سانتیمتر زیر سطح خاک بهصورت کرتی، در تاریخ 15 فروردین 1390 کشت شدند. بعد از استقرار کامل بوتهها، تیمارهای آبیاری اعمال گردید. علفهای هرز در طول فصل رشد بنا بهضرورت از طریق وجین دستی کنترل شدند. بر اساس آزمون خاک، کود سوپرفسفات تریپل به میزان 150 کیلوگرم تماماً قبل از کاشت و کود اوره به میزان 100 کیلوگرم در هکتار بهصورت سرک (در دو مرحله قبل از کاشت و مرحله ساقه رفتن) به کرتهای آزمایش اضافه شد. هر واحد آزمایشی شامل هشت ردیف کاشت به طول چهار متر، بافاصلهی بین ردیف 40 سانتیمتر و روی ردیف 25 سانتیمتر در نظر گرفته شد. همچنین بهمنظور جلوگیری از نشت آب به کرتهای مجاور، فاصله هر کرت اصلی 5/1 متر و فاصله بین دو بلوک سه متر در نظر گرفته شد. بهمنظور استخراج اسانس، 30 گرم نمونه بذری از هر کرت وزن گردید و پس از آسیاب شدن مختصر در 300 میلیلیتر آب مقطر در داخل دستگاه کلونجر به مدت سه ساعت جوشانده شد تا اسانس آن استخراج شود. پس از تعیین درصد اسانس، عملکرد اسانس بر اساس عملکرد دانه × درصد اسانس محاسبه شد. جهت تجزیهوتحلیل داده های بهدستآمده از نرمافزار SPSS 16 و مقایسه میانگین های بهدستآمده آماری توسط روش آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال پنج درصد صورت گرفت. نتایج و بحث نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که سطوح مختلف تیمارهای آبیاری بر ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس تأثیر معنیداری داشته است. افزایش فاصله آبیاری از 60 به 180 میلیمتر تبخیر از تشتک سبب کاهش معنیدار تمامی صفات مذکور شد. بیشترین عملکرد دانه (1074 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (39/90 کیلوگرم در هکتار) از تیمار آبیاری پس از 60 میلیمتر تبخیر از تشتک حاصل شد. زمان برداشت بر تعداد چتر در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، درصد اسانس و عملکرد اسانس تأثیر معنیداری داشت. بهطوریکه بیشترین عملکرد دانه (931 کیلوگرم در هکتار)، درصد اسانس (4/35 درصد) و عملکرد اسانس (40/13 کیلوگرم در هکتار) از برداشت در مرحله خمیری به دست آمد. نتیجهگیری با افزایش فاصله دور آبیاری از 60 به 180 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس کاهش یافت. از آنجاییکه تیمار آبیاری پس از 90 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر نسبت به تیمار آبیاری پس از 60 میلیمتر تبخیر از تشتک ازنظر تولید دانه اختلاف معنی داری نداشت و زمان برداشت در مرحله خمیری عملکرد بالاتری را نشان داد. بنابراین، توصیه میگردد که برای کسب حداکثر تولید اسانس و حصول عملکرد قابلقبول، گیاه زنیان تحت تنش ملایم خشکی قرارگرفته و برداشت گیاه در مرحله خمیری دانه صورت پذیرد.
similar resources
تأثیر سطوح مختلف آبیاری و زمان برداشت بر برخی خصوصیات زراعی و میزان اسانس گیاه دارویی زنیان (carum copticum l.)
مقدمه زنیان (carum copticum l.) گیاهی یک ساله متعلق به تیره چتریان است (majnoon hosseini and davazdah emami, 2007). بذر زنیان دارای اسانس حاوی تیمول، ترکیبات سیمن، آلفا پینن، بتاپینن، گاما ترپینن، میرسن و لیمونن میباشد (majnoon hosseini and davazdah emami, 2007; khajeh et al., 2004). زمان بندی و برنامه ریزی آبیاری بر اساس مراحل رشد و نمو گیاهان و یا بر اساس کاهش میزان آب قابل دسترس گیاهان صورت...
full textارزیابی تأثیر سطوح مختلف کیتوزان بر فعالیت آنزیمهای پاداکسنده در گیاه دارویی زنیان (Carum copticum L.) در شرایط تنش خشکی
امروزه کاربرد کیتوزان بهعنوان یکی از هورمونهای گیاهی در افزایش مقاومت گیاهان به تنشهایی همچون خشکی افزایشیافته است. بهمنظور ارزیابی تأثیر سطوح مختلف کیتوزان بر فعالیت آنزیمهای پاداکسنده (آنتیاکسیدان) در گیاه دارویی زنیان در شرایط تنش خشکی آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه زابل اجرا شد. خشکی بهعنوان عامل ا...
full textبررسی تأثیر شوری آب آبیاری بر عملکردهای کمی و کیفی گیاه دارویی زنیان (Carum copticum L. C.B. Clarke)
این تحقیق به منظور بررسی تأثیر شوری آب آبیاری بر عملکرد بیولوژیک، عملکرد بذر و کمیت و کیفیت اسانس بذر و اندام هوایی گیاه دارویی زنیان (Carum copticum L. C.B. Clarke) و بررسی امکان استحصال اسانس از اندام رویشی آزمایشی در سال 1386 در کرتهای کوچک مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و 8 تیمار انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل شوری آب آبیاری با مق...
full textتأثیر سطوح مختلف نیتروکسین و اسید هیومیک بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه زنیان (carum copticum (l.) c. b. clarke)
چکیده به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف نیتروکسین و اسید هیومیک بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی زنیان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه زابل واقع در پردیس جدید دانشگاه انجام گردید. تیمارهای کودی شامل: استفاده از کود زیستی نیتروکسین به صورت بذرمال در 4 سطح شامل صفر (شاهد)، 5/0، 1 و 5/1 لیتر در هکتار و استفاده از کود آلی اسید هیومیک به ص...
اثرگذاری کیتوزان بر برخی شاخص های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه زنیان (.Carum copticum L)
کیتوزان یک پلی ساکارید گلوزامین مشتق شده از کیتین است که به عنوان الیسیتور زیستی برای بهبود بخشیدن بیوسنتز متابولیست های ثانویه استفاده می شود. بنابراین به منظور بررسی اثر کیتوزان بر میزان مالون دی آلدئید (MDA)، میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت کاتالاز (CAT) و سوپر اکسید دیسموتاز (SOD)، آسکوربات پراکسیداز (APX)، ترکیبات فنلی، کلروفیل a، b، کربوهیدرات و پرولین گیاه زنیان، آزمایشی در قالب طرح...
full textارزیابی خصوصیات فنولوژی و میزان اسانس برخی اکوتیپهای بومی گیاه دارویی زنیان (Trachyspermum ammi L.)
مطالعه خصوصیات فنولوژی و تعیین نیاز دمایی گیاه دارویی، منجر به شناخت بهتر از میزان و نحوه رشد و نمو شده و میتوان براساس این ویژگی برنامهریزی دقیقی برای بهرهبرداری بهینه از گیاه و میزان مواد مؤثره داشت. این تحقیق با هدف ارزیابی خصوصیات فنولوژی بهمنظور شناسایی و طبقهبندی اکوتیپهای زودرس، دیررس و میانرس گیاه دارویی زنیان (Trachyspermum ammi L.) و بررسی میزان اسانس بدست آمده از هر اکوتیپ انج...
full textMy Resources
Journal title
volume 9 issue 4
pages 329- 337
publication date 2017-02-03
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023